Blog

Albert Eynşteyn Kimdir? | Həyatı, Fəaliyyəti və Nailiyyətləri

Albert Eynşteyn, 14 mart 1879-cu ildə Almaniyanın Ulm şəhərində doğulmuş, 18 aprel 1955-ci ildə ABŞ-ın Nyu-Cersi ştatının Prinston şəhərində vəfat etmiş məşhur alman nəzəriyyəçi fiziki və müasir nəzəri fizikanın banilərindən biridir. Onun nəzəri ümumi və xüsusi nisbilik nəzəriyyələri, E=mc² düsturu və fotoelektrik effektin izahı ilə bağlı apardığı tədqiqatlar, XX əsrin ən mühüm elmi kəşfləri arasında yer alır. 1921-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatı ilə təltif edilmişdir.

Einstein kimdir


Erkən həyatı və təhsili

Albert Eynşteyn, Hermann və Pauline Eynşteynin ilk övladı olaraq dünyaya gəldi. Ailəsi əvvəlcə Almaniyanın Ulm şəhərində yaşayırdı, lakin bir neçə həftə sonra Münhenə köçdülər. Ailənin atası Hermann elektrik mühəndisi idi, anası isə musiqiçi və evdar qadın idi. Eynşteynin uşaqlıqda musiqiyə marağı vardı və beş yaşında skripka çalmağa başlamışdı.

Eynşteyn məktəb illərində hər zaman ən yaxşı şagird deyildi. Onun məktəbə qarşı maraqsızlığı və müəllimlərinin sərt tərbiyəsi nəticəsində məktəbdən ayrılmaq qərarına gəldi. 16 yaşında o, elektrik mühəndisi olmaq üçün qəbul imtahanını vermiş, riyaziyyat və fizika hissələrini keçsə də, tarix və dillər hissəsindən kəsilmişdi. Sonradan o, Zürihdəki İsveçrə Federal Politeknik Məktəbində riyaziyyat və fizika müəllimi hazırlığı üzrə təhsil almağa başladı və 1900-ci ildə məzun oldu.


Karyerası və elmi fəaliyyəti

Eynşteynin elmi karyerası, 1902-ci ildən 1909-cu ilə qədər Bern şəhərində İsveçrə Patent Ofisində mütəxəssis olaraq çalışdığı dövrə təsadüf edir. Bu dövrdə o, çoxsaylı elmi məqalələrini yazdı və nəzəri fizika sahəsindəki işlərini inkişaf etdirdi. 1905-ci ildə “möcüzə ili” olaraq adlandırılan bu ildə Eynşteyn, xüsusi nisbilik nəzəriyyəsini təqdim etdi, fotoelektrik effekti izah etdi və Brown hərəkətini açıqladı. Bu kəşflər, onun elmdəki mövqeyini gücləndirdi.

1914-cü ildə Berlindəki Prussiya Elmlər Akademiyasına üzv seçildi və Almaniya İmperatorluğunun Elmi-Tədqiqat İnstitutunda işə başladı. 1915-ci ildə ümumi nisbilik nəzəriyyəsini təqdim etdi və 1919-cu ildə bu nəzəriyyənin müşahidə ilə təsdiqləndiyi elan olundu. Bu hadisə, Eynşteynin beynəlxalq şöhrətini daha da artırdı.

1933-cü ildə nasistlərin Almaniyada hakimiyyətə gəlməsi ilə əlaqədar olaraq Eynşteyn ABŞ-a köçdü. Prinstondakı İleri Tədqiqat İnstitutunda nəzəri fizika üzrə professor olaraq fəaliyyətini davam etdirdi. Sonraki illərdə atom enerjisi və sülh məsələlərinə dair ictimai fəaliyyətlərlə məşğul oldu.


Əsas nailiyyətləri və kəşfləri

1. Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi (1905)

Eynşteynin xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi, zaman və məkanın müşahidəçinin sürətinə bağlı olaraq dəyişə biləcəyini göstərdi. Bu nəzəriyyə, klassik fizikanın əsas prinsiplərini dəyişdirərək, yeni bir dövrün başlanğıcını qoydu.

2. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi (1915)

Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi, cazibə qüvvəsini məkanın və zamanın əyilməsi ilə izah etdi. Bu nəzəriyyə, 1919-cu ildə Günəşin önündən keçən işığın əyilməsi müşahidə edildikdən sonra geniş şəkildə qəbul olundu.

3. E=mc² düsturu

Bu məşhur düstur, enerji və kütlənin bir-birinə çevrilə biləcəyini göstərir. Bu kəşf, atom enerjisinin və nüvə reaksiyalarının əsasını təşkil etdi.

4. Fotoelektrik effektin izahı (1921)

Eynşteyn, işığın həm dalğa, həm də hissəcik xüsusiyyətlərinə malik olduğunu göstərərək fotoelektrik effekti izah etdi. Bu işinə görə 1921-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatı aldı.


Əsərləri və elmi töhfələri

Eynşteynin ən tanınmış əsərlərindən biri “Nisbilik: Fizikanın İki Əsas Nəzəriyyəsi”dir. Bu əsərində o, xüsusi və ümumi nisbilik nəzəriyyələrini sadə və anlaşılan şəkildə izah etmişdir. Bundan əlavə, “Fizika və Realizm”, “Elmdə və Həyatda” kimi əsərləri də onun elmi düşüncələrini əks etdirir.


Cəmiyyətə və elmə təsiri

Eynşteynin nəzəriyyələri, müasir fizikanın inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Onun işləri, kvant mexanikası, kosmologiya və astrofizika sahələrində yeni istiqamətlərin yaranmasına səbəb olmuşdur. Eynşteyn həmçinin sülh və insan haqları mövzularında da fəal olmuş, nüvə silahlarının yayılmasının qarşısının alınması üçün çağırışlar etmişdir.


Şəxsi həyatı və ailəsi

Eynşteynin şəxsi həyatı da maraqlı və mürəkkəbdir. O, 1903-cü ildə serb fiziki Mileva Mariç ilə evləndi və üç övladları oldu: Hans Albert, Eduard və Lieserl. 1919-cu ildə boşandılar və Eynşteyn, qohumu Elsa Löventhal ilə evləndi.


Mirası və müasir dövrdəki əhəmiyyəti

Albert Eynşteynin elmi və ictimai fəaliyyəti, müasir dünyanın formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Onun nəzəriyyələri, müasir texnologiyaların və elmi tədqiqatların əsasını təşkil edir. Eynşteynin mirası, yalnız fizika sahəsində deyil, həm də insan düşüncəsinin sərhədlərini genişləndirməkdə davam edir.

Related Articles

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button