Farslar Kimdir? | Həyatı, Fəaliyyəti və Təsiri
“Farslar kimdir?” sualı, İranın mədəni və tarixi irsini anlamaq üçün vacib bir başlanğıcdır. Farslar, bu gün İranın əksər əhalisini təşkil edən, zəngin mədəniyyətə və tarixi ənənələrə sahib bir xalqdır. Onların mənşəyi, tarixi inkişafı, ədəbi və elmi nailiyyətləri, həmçinin cəmiyyətə təsiri, yalnız İranın deyil, bütövlükdə Orta Şərqin və Cənubi Asiyanın mədəniyyət tarixində mühüm yer tutur.
Farslar kimdir
Farsların Mənşəyi və Tarixi
Farslar, qədim dövrlərdə İranın cənubunda yerləşən Pars (və ya Fars) bölgəsindən gələn bir xalqdır. Onların tarixi, e.ə. 2-ci minilliyin sonlarına qədər gedib çıxır. Ən erkən yazılı mənbələrdə, məsələn, Aşşur kralı III. Şalmaneser tərəfindən yazılmış əsərlərdə, “Parsua” adlı bir xalqdan bəhs edilir . Bu xalq, zamanla Ahameniş və Sasanilər kimi böyük imperiyaların qurucuları olmuşdur.
Farsların etnik mənşəyi və “fars” adının mənası hələ də mübahisə mövzusu olsa da, bu xalqın mədəniyyəti, dili və tarixi inkişafı, İranın dominant xalqı olaraq tanınmalarına səbəb olmuşdur
Farsların Dili və Mədəniyyəti
Farslar, öz dillərində – fars dilində danışırlar ki, bu dil, indoiran dil ailəsinin İran qoluna aiddir. Fars dili, həmçinin İranın rəsmi dili olub, ölkənin mədəni və ədəbi həyatında əsas rol oynayır. Farsların zəngin mədəniyyəti, ədəbiyyatı, musiqisi, rəqsi və mətbəxi, onların tarix boyu müxtəlif mədəniyyətlərlə əlaqə quraraq inkişaf etməsinə şərait yaratmışdır.
Farsların Ən Böyük Nailiyyətləri
1. Ahameniş İmperiyası
Farsların ən böyük nailiyyətlərindən biri, e.ə. 550-ci ildə I. Kir tərəfindən qurulan Ahameniş İmperiyasıdır. Bu imperiya, tarixdə ilk dəfə olaraq müxtəlif millətləri və xalqları bir araya gətirən böyük bir dövlət qurmuşdur. I. Kirin rəhbərliyi altında, imperiya ərazisi Hindistandan Anadoluya qədər uzanırdı. Ahamenişlər, tolerantlıq və idarəetmə sahəsindəki yenilikləri ilə tanınırdılar.
2. Sasanilər Dövləti
Farsların digər böyük dövlət quruluşu isə Sasanilər dövləti olmuşdur. Bu dövlət, e.ə. 224-cü ildə qurulmuş və 651-ci ilə qədər mövcud olmuşdur. Sasanilər dövründə, fars mədəniyyəti və dini, xüsusilə zərdüştlük, yüksək inkişaf etmişdir. Sasanilər, həmçinin İslamın yayılmasından əvvəlki son böyük İran dövlətidir.
3. Fars Ədəbiyyatının Zirvələri
Fars ədəbiyyatı, həm klassik, həm də müasir dövrlərdə böyük inkişaf göstərmişdir. Xüsusilə, Firdevsi, Xəyyam, Sədi və Hafiz kimi şairlər, fars ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatına qatqılarını təmsil edirlər. Bu şairlərin əsərləri, insanlıq, sevgi, fəlsəfə və mənəviyyat mövzularında dərin düşüncələr təqdim edir.
4. Fars Musiqisi və İncəsənəti
Fars musiqisi, zəngin melodik quruluşu və ritmik müxtəlifliyi ilə tanınır. Ənənəvi musiqi alətləri, məsələn, tar, santur və kamança, bu musiqinin əsasını təşkil edir. Fars rəqsi və vizual incəsənəti də, ölkənin mədəni həyatında mühüm yer tutur.
Farsların Cəmiyyətə və Dünyaya Təsiri
Farsların təsiri yalnız İranla məhdudlaşmamışdır. Onlar, Orta Şərq, Cənubi Asiya və hətta Avropada mədəniyyətlərarası əlaqələrin qurulmasında mühüm rol oynamışdırlar. Fars dilində yazılmış əsərlər, xüsusilə ədəbiyyat və fəlsəfə sahəsində, bir çox xalqların mədəniyyətinə təsir göstərmişdir.
