Masson kimdir? | Həyatı, fəaliyyəti və təsiri
“Mason kimdir” sualı çox vaxt Masonluq (Freemasonry) təşkilatı üçün verilir — yəni “mason” dedikdə, Masonluq ideallarını, qaydalarını və loqosunu qəbul etmiş və o cəmiyyətin üzvü olan bir şəxsi nəzərdə tuturuq. Aşağıda “Mason kimdir”, Masonluğun bioqrafiyası, fəaliyyəti, karyerası, yaradıcılığı və təsiri kimi məqamları geniş şəkildə ələ alacam — SEO baxımından “masson kimdir”, “mason kimdir”, “mason həyatı”, “mason fəaliyyətləri”, “bioqrafiyası”, “nailiyyətləri”, “yaradıcılığı” kimi açar sözlərdən istifadə edəcəyəm.
Masson kimdir
Mason kimdir? (“Masson kimdir?”)
Mason — Masonluq (“freemasonry”) adlanan fəlsəfi-etik qardaşlıq təşkilatının üzvüdür. Mason kim olub demək olar ki, bu cəmiyyətin prinsiplərinə inanır: insanlıq, qardaşlıq, ədalət, elmi inkişaf, tərbiyə və mənəvi yüksəliş kimi idealları öz həyatına tətbiq etməyə çalışır. Belə deyilsə, “Mason kimdir?” sualına qısa cavab: Mason, özünü mənəvi, intellektual və etik prinsiplərlə idarə edən, loqaların mərasimlərində iştirak edən və təşkilatın ideyalarını mənimsəyən şəxsdir.
Masonluğun Bioqrafiyası və Tarixi (“Masonun bioqrafiyası”, “masonluq tarixi”)
Eramızdan əvvəlki köklər və başlanğıc
Masonluq – Freemasonry – təşkilatı, kökləri XVII–XVIII əsrlərə gedən bir qardaşlıq hərəkatıdır, amma daha qədim simvolik və loqalist ənənələrin təsiri bilinməkdədir. Masonluq, daş ustalarının (building masons) peşə təşkilatlarından, orta əsrlərdə inşaat sənətçilərinin loncalarından yaranmışdır. Bu loncalar öz aralarında ixtisas və etibarlılıq standartı, işçi hüquqları, ustaların peşə biliyinin qorunması və müşahidə edilməsi kimi qaydalar müəyyən etmişdilər.
XVII–XVIII əsrlərdə Masonluq, simvolizmi, ritual və etik prinsiplərini inkişaf etdirərək “loja” (lodge) sisteminə çevrildi. Masonluğun daha müasir forması XVIII əsrdə İngiltərədə Böyük Loca (Grand Lodge) yaradılması ilə formalaşdı.
Masonluğun fəlsəfi-etik ideyaları
Masonluq yalnız peşə təşkilatı olmamışdır; o, mənəvi və intellektual inkişafı vurğulayan, öz əxlaqi qaydaları olan bir təşkilata çevrilmişdir. Ali varlığa inam, insan bərabərliyi, loqada qardaşlıq münasibətləri, şəxsi ədalət və vicdanla hərəkət etmə, elmi və mədəni inkişafın təşviqi masonluğun əsas prinsiplərindəndir.
Masonluq kim olub: strukturu və üzv şəkli
“Mason kim olub” dedikdə – Masonluq təşkilatında üzv olmaq üçün əsas şərtlər bunlardır:
- yetkinlik (əksər lojalar 21 yaşını tamamlamış şəxsləri qəbul edir)
- yaxşı şəxsiyyəti, hörmət olunan biri olması, namuslu həyat yaşaması
- təşkilatın prinsiplərinə inam və vicdanla iştirak etmək
- gizli töhfə və ya hörmət kimi ritüellərin və simvolizmin dərkini götürmək bacarığı
- bəzən müəyyən ictimai status və ya iqtisadi imkanların olması da faydalı sayılır (amma bütün məcəllərdə tələb olunmur)
Masonun həyatı və şəxsi fon (“həyatı”, “şəxsi background”)
“Mason həyatı” dedikdə, Mason olan şəxsin, fərdi həyatında bu təşkilatın ideallarını necə tətbiq etməsi, onların mənəvi və sosial davranışına necə təsir etməsi nəzərdə tutulur. Mason həyatı tez-tez aşağıdakı elementləri əhatə edir:
- Mənəvi etik prinsiplərə hörmət, dürüstlük, yardımsevərlik
- Qardaşlıq münasibətləri: lojadakı üzvlərlə qarşılıqlı hörmət, yardımlaşma və əməkdaşlıq
- Gizlilik və ritüal praktikalara riayət
- Xeyriyyəçilik və ictimai fəaliyyətlərdə iştirak
- Mədəniyyət və bilik axtarışı: kitab oxumaq, filosofiya, tarix və digər sahələrdə dərinləşmək
Şəxsi background olaraq, masonların çoxu orta və ali təhsil almış, öz peşəsində müəyyən uğur qazanan şəxslər olur. Bir çox məşhur dövlət xadimləri, alimlər, sənətkarlar mason olmuşdur. Onların ailə vəziyyəti, mədəni fondu da masonluğun fəaliyyəti ilə müəyyən dərəcədə uyğun gəlir — hörmət, etik davranış, ictimai məsuliyyət kimi anlayışlar ailədən gələn dəyərlərlə kəsişir.
Masonun fəaliyyəti və karyerası (“fəaliyyəti”, “karyerası”)
“Mason fəaliyyəti” dedikdə, Mason şəxsin loja daxilində və xaricində etdiyi işlər nəzərdə tutulur. Karyerası dedikdə isə o, peşə sahəsindəki işi ilə masonluğun kəsişdiyi nöqtələr.
Lojada fəaliyyət
- Lojaya üzv seçilmə mərasimi, dərəcələr (şagird, səyahətçi, usta kimi mərhələlər) vasitəsilə yüksəliş
- Ritüallara, simvollara, lojanın iç qaydalarına riayət etmək
- Toplantılara qatılmaq, müzakirələrdə iştirak etmək
- Loja daxilində xeyriyyə, yardım fonlarının təşkilində iştirak, yardım layihələri həyata keçirmək
Masonluq və peşə karyerası
Mason olan bir insanın peşəsi ilə masonluq arasındakı əlaqə çox vaxt belə olur:
- Üzv olduğu peşə və toplumda hörmət qazanmaq
- Etika və dürüstlük kimi prinsipial keyfiyyətlər iş həyatına da sirayət edir
- Şəbəkə (networking): başqa masonlarla tanışlıq, fikir mübadiləsi, dostluq – bu, bəzən peşəkar imkanları da artıra bilər
Lakin masonluq özü peşə təmin etmə təşkilatı deyil; əsas məqsədi mənəvi tərbiyə, etik və ictimai məsuliyyət, yardımsevərlikdir.
Masonun ən böyük nailiyyətləri (“nailiyyətləri”), yaradıcılığı (“yaradıcılığı”) və sosial təsiri (“təsiri”)
Masonluğun və masonların cəmiyyətə, mədəniyyətə, tarixə gətirdiyi böyük təsirlər müxtəlif formalardadır.
Tarixi nailiyyətlər və rolu
- Mədrəsə, xəstəxana, universitet, uşaqların himayəsi və digər sosial infrastruktur layihələrinin təşviqi. Masonlar xeyriyyəçiliklə məşğul olublar, ictimai rifah layihələrində iştirak ediblər.
- İntibah və maarifçilik dövründə mason idealları bilik və elm yönümlülük, dini dogmatizmə qarşı düşüncə azadlığı kimi təsirləri gücləndirib.
- Demokratiya, vətəndaş hüquqları, insan bərabərliyi ideyalarının yayılmasında mason təşkilatları bəzi ölkələrdə rol oynayıb.
Mədəniyyət və yaradıcılıq
- Simvolizm, ədəbiyyat, memarlıq və dekorativ sənət növlərində mason simvolu və ritüeli ilham verici olub. Loja toplantılarında iç məzmunu, lozanın fəaliyyətlərinin sənətlərə, musiqiyə və fəlsəfəyə təsiri olmuşdur.
- Bir sıra məşhur sənətkarlar, yazıçılar, filosoflar mason olub və öz əsərlərində mason ideyalarına işarə etmişlər.
Cəmiyyətə təsiri
- Sosial yardım və xeyriyyəçilik: yoxsullara, kimsəsizlərə yardım, təhsil və səhiyyə layihələri.
- İdealların yayılması: dürüstlük, vicdanlılıq, insanlara hörmət və fərqindəlik yaradılması
- İnsanların düşüncə sərhədlərinin genişlənməsi – mənəvi sorğular, fəlsəfi mətləblər, tarix, din və metafizika haqqında sualların müzakirəsi
Masonun ən nəzərə çarpan layihələri və rolunun təhlili (“ən mühüm layihələri”, “önəmli rollar”)
Burada masonluqla birbaşa bağlı və ya mason olan şəxslərin həyata keçirdiyi konkret layihələr və rollar üzərində dayanmaq faydalıdır. Mason təşkilatlarının bir çox yerində xeyriyyə işləri, ictimai faydalı layihələr olmuşdur.
Məsələn:
- Loqaların xəstəxana və uşaq evlərinə maddi və ya əməli yardımı
- Maarifçilik layihələri: məktəblərin tikilməsi, kitabxanaların açılması, bilik yayımı
- Yardımlaşma və bərabərlik ideyalarının cəmiyyətə inteqrasiyası: qadın haqları, insan hüquqları məsələləri
- Filosoflar, yazıçılar, dövlət xadimlərinin mason olması və bu idealların publisistik və siyasi düşüncəyə sirayət etməsi
Konkrakt olaraq, masonluğun Anderon nizamnaməsi — 1723-cü ildə İngiltərədə İngiltərə Böyük Mason Locası üçün hazırlanmış mətn — masonların necə davranmalı olduğu, dövlət, din, və fərdi vəzifələr haqqında qaydalar təklif etmişdir. Bu nizamnamə mason fəaliyyətlərinin, karyerasının və təsirinin tarixi çərçivəsini müəyyən edən mühüm sənəddir.
Mübahisələr və tənqidlər (“qeyri-müəyyənliklər”, “tənqidlər”)
Masonluq haqqında bir sıra miflər, söyləntilər və yanlış təsəvvürlər yayılmışdır. Bunlar aşağıdakı kimidir:
- Gizlilik və lojalarda keçirilən ritual və toplantıların sirli olması barədə iddialar
- Siyasi və dini təsirlərin arxasında dayanma — masonluqla dövlət güclərinin əlaqəsi olub-olmaması ilə bağlı fərziyyələr
- Cəmiyyətin bəzi hissələrində masonların seçilənlər, elitlər qrupu kimi görülməsi və bu statusdan sui-istifadə edilməsi barədə müzakirələr
- Din və inanc məsələlərində masonluğun rolu — bəzi dini dairələr masonluğu dinə uyğun olmayan və ya dinə xələl gətirən bir təşkilat kimi görür
“Masson” və “Mason” fərqi: SEO baxımından
“Mason” və “Masson” sözləri bəzən qarışdırılır. “Masson” Fransızca soyad və ya fərqli şəxslərin adı ola bilər (məsələn André Masson, Charles Masson və s.). Əgər konkret “Masson” adlı şəxs soruşulursa, onun adı, bioqrafiyası, fəaliyyəti və uğurları barədə konkret məlumat lazımdır. Amma çox vaxt “Masson kimdir?” soruşanda mətn kontekstində “Mason kimdir?” – yəni masonluqla əlaqədar sual olur. SEO üçün “masson kimdir” açar sözü də “mason kimdir” sualına cavab verəndə anlam qazanır.
“Masson” olaraq bilinən şəxslərdən nümunələr
Əgər “Masson” soyadı olan bir şəxsi nəzərdə tutursansa, aşağıdakılar kimi tanınmış “Masson” şəxsləri var:
- Jeffrey Moussaieff Masson — psixoanaliz, öyrənmə, din və Şərq mədəniyyəti mövzusunda yazıçıdır.
- André Masson — Fransız rəssam, surrealizm və abstrakt obrazçılıq sahəsində tanınmışdır.
- Charles François Philibert Masson — fransız yazıçı, Rusiyanın imperator sarayından bəhs edən əsərləri ilə tanınır.
Əgər konkret “Masson kimdir?” dedikdə, bu şəxslərdən biri nəzərdə tutulursa, onun həyatını, karyerasını və təsirini konkret araşdırmaq olar.
