Blog
Sahibə Qafarova kimdir? Bioqrafiyası, həyatı və fəaliyyəti
Sahibə Əli qızı Qafarova, 1955-ci il martın 19-da Şəmkir şəhərində anadan olmuş, Azərbaycanın tanınmış ictimai-siyasi xadimi və alimdir. 2020-ci ilin mart ayından etibarən Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin sədri vəzifəsində çalışır. O, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim və Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür. Sahibə Qafarova kim olub? Onun həyatı, karyerası, elmi-pedagoji fəaliyyəti, yaradıcılığı və nailiyyətləri Azərbaycan siyasətində və akademik dünyasında xüsusi yer tutur.
Bu məqalədə Sahibə Qafarovanın bioqrafiyası, şəxsi və peşəkar həyatı, əsas layihələri və onun təsiri barədə geniş təhlil veriləcək.
Həyatı və erkən illəri
Uşaqlıq və ailə
- Sahibə Qafarova 19 mart 1955-ci ildə Şəmkir (Şəmxor) rayonunda anadan olub.
- Ailəsi və uşaqlıq dövrü haqqında detallı məlumat mənbələrdə geniş deyil, lakin təhsilə böyük önəm verməsi bəllidir.
Təhsil (bioqrafiyası, təhsili)
- Orta məktəb təhsilini Şəmkir şəhərində alıb.
- Ali təhsilini iki müxtəlif ali təhsil müəssisəsində bitirib:
- M.F. Axundov adına Azərbaycan Pedaqoji Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutunun (indiki Bakı Slavyan Universiteti) Rus dili və ədəbiyyatı fakültəsi. Fərqlənmə diplomu ilə məzun olub.
- Azərbaycan Dillər Universiteti, ingilis filologiyası fakültəsi – burada da fərqlənmə diplomu alıb.
- Elmi dərəcələri:
- Elmlər namizədi (PhD / elmlər namizədi) statusunu əldə edib.
- Daha sonra elmlər doktoru dərəcəsinə yiyələnib.
- Peşəkar titul: professor.
Peşəkar fəaliyyəti (karyerası və fəaliyyəti)
Sahibə Qafarovanın karyerası iki əsas istiqamətdə – akademik / pedaqoji və siyasi / parlament fəaliyyəti – inkişaf edib.
Akademik və pedaqoji fəaliyyət
- İlk pedaqoji təcrübəsi 1978-1981-ci illərdə Şəmkir məktəblərində ingilis və ya rus dili müəllimi kimi olub.
- 1981-ci ildən etibarən Bakı Slavyan Universitetində müxtəlif vəzifələrdə çalışıb: laborant, müəllim, baş müəllim, dosent, professor.
- 2000-2004-cü illərdə Qərb Universitetinin Qərbi Avropa Dilləri fakültəsinin dekanı və İngilis filologiyası kafedrasının müdiri olub.
- Daha sonra Bakı Slavyan Universitetində bir çox idarəetmə vəzifələrini daşıyıb – Avropa dilləri kafedrasının müdiri, Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektor (ictimai əsaslarla) vəzifəsində işləmişdir.
- Elmi fəaliyyət: monoqrafiyalar, dərs vəsaitləri, dərsli-mətnlər, elmi məqalələr (70-80-dən çox) müəllifidir.
Siyasi və parlament fəaliyyəti
- Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür.
- 2010-cu ildən Milli Məclisin deputatı seçilir. IV çağırışdan başlayaraq parlamentdə iştirak edir.
- Deputatlıq dövründə müxtəlif komitələrdə, xüsusilə Ailə, qadın və uşaq məsələləri komitəsində sədr müavini kimi fəaliyyət göstərmişdir.
- Avropa Şurası Parlament Assambleyasında, AŞPA-nın müxtəlif alt komitələrində – Gender bərabərliyi, Irqçiliyə və ksenofobiyaya qarşı, miqrasiya, qaçqınlar və məcburi köçkünlər məsələləri üzrə təmsilçilik etmişdir.
- 2018-2020-ci illərdə Azərbaycan nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmiş və Avronest Parlament Assambleyasında fəaliyyət göstərmişdir.
- 10 mart 2020-ci ildə Milli Məclisin sədri seçilmişdir.
Əsas nailiyyətləri və töhfələri
Elmi-tədris istiqamətində nailiyyətlər
- Akademik fəallığı ilə monoqrafiyalar, dərs vəsaitləri, elmi məqalələr müəllifi və ideya verəni olmuşdur. Bu yaradıcılığı tədris mühitində, universitetlərdə tələbələrin və gənc müəllimlərin inkişafına xidmət edir.
- Filologiya sahəsində, xüsusilə ədəbiyyat nəzəriyyəsi, müasir rus və Amerika ədəbiyyatı üzrə ixtisaslaşmışdır.
- Gender məsələləri və qadınların hüquqları üzrə tədqiqatlar aparmış, ölkədə və beynəlxalq müstəvidə bu sahələrdə parlamentar fəaliyyət göstərmişdir.
Siyasi və parlamentar nailiyyətlər
- Milli Məclisin sədri vəzifəsinə seçilməsi – Azərbaycanın parlament tarixində qadınların ən yüksək vəzifələrindən birini ilk dəfə tutması baxımından simvolik əhəmiyyət kəsb edir.
- Deputat kimi kənddə və bölgələrdə sosial-iqtisadi problemlərin həllində fəal rol oynaması: məktəblərin təmiri, kəndlərin qazlaşdırılması, yolların çəkilməsi, mədəniyyət və idman obyektlərinin inkişafı ilə bağlı təşəbbüslər irəli sürmüşdür.
- Beynəlxalq təmsilçilik: Avropa Şurası, Avronest, TÜRKPA, MDB Parlament Assambleyası kimi qurumlarda Azərbaycanı təmsil etməsi, beynəlxalq əməkdaşlıq və sənədlərin qəbul edilməsi və normativlərin hazırlanmasında iştirakı.
Fəxri adlar, mükafatlar və tanınma
- Əməkdar müəllim fəxri adı verilmişdir.
- “Şərəf” ordeni ilə təltif edilib (2025).
- “Dostluq” ordeni, “Birlik” ordeni və digər dövlət mükafatları almışdır.
Yaradıcı istiqamətlər və diqqəti cəlb edən layihələri
Yaradıcılığı, elmi əsərləri və müəllim işi
- Sahibə Qafarova ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə dərs proqramlarının hazırlanmasında, müasir rus və Amerika ədəbiyyatının tədrisində çalışmışdır. Bu sahələrdə tədqiqatları tələbələr və akademiklər üçün mənbə rolunu oynayır.
- Gender araşdırmaları sahəsində elmi fəaliyyət: qadınların cəmiyyət-siyasətdə rolu, qadın hüquqları, zorakılıq, miqrasiya və qaçqınlar kimi mövzularla bağlı çalışmaları və parlamentdə bu istiqamətdə fəaliyyət göstərməsi onun müəllifi olduğu və töhfə verdiyi sahələrdən biridir.
Parlament sədrliyi və onun əhəmiyyəti
- Millî Məclisin Sədri kimi seçilməsi onun siyasi karyerasında ən yüksək pillə hesab olunur. Bu vəzifə parlamentin idarə edilməsi, qanunvericiliyin səmərəli işləməsi, milli və beynəlxalq parlament əlaqələrinin gücləndirilməsi baxımından böyük məsuliyyətdir.
- Sədr kimi fəaliyyət göstərdiyi dövrdə Milli Məclisin plenar iclaslarında çıxışları, parlamentin diqqətini sosial məsələlərə yönəltməsi, eləcə də beynəlxalq forumlarda Azərbaycanın mövqeyini müdafiə etməsi onun önəmli rolu olduğunu göstərir.
Təsiri: Azərbaycan üçün və beynəlxalq müstəvidə
- Azərbaycanda qadınların siyasi iştirakı və liderlik nümunəsi kimi önəmli rol oynayır – Sahibə Qafarova kimdir sualına cavab olaraq, o, bu nümunələrdən biridir. Parlament sədri olaraq, qadınların yüksək vəzifələrdə olmasının yolunu açır.
- Akademik aləmdə pedaqoq, alim kimi tələbələrin yetişdirilməsində rolu böyükdür. Gənc mütəxəssislərin tədqiqat sahələrinə yönləndirilməsi, dil və ədəbiyyat elmi sahəsində məktəbin inkişafı onun təsirindən biridir.
- Beynəlxalq əlaqələrdə Azərbaycanı müxtəlif parlamentlərdə təmsil etməsi ölkənin diplomatik və siyasi mənada görünürlüğünü artırır. Həmçinin, gender bərabərliyi, miqrasiya və qaçqın problemləri kimi beynəlxalq qayğıların parlament gündəminə daxil edilməsində təşəbbüsləri nümunədir.
Dərin təhlil: Sahibə Qafarovanın ən önəmli rolları
Aşağıda onun ən tanınmış layihə və rollarını daha ətraflı təhlil edirik və bunların Azərbaycana və ümumilikdə regiona təsirini qiymətləndiririk.
1. Milli Məclisin Sədri və parlament rəhbərliyi
Vəzifəyə seçilməsi
- 10 mart 2020-ci ildə Milli Məclisin sədri seçildi. Bu, həm siyasi təcrübəsi, həm də partiyası içindəki etimadı göstərdi.
- Seçim prosesi parlamentdə geniş maraq doğurdu, çünki Azərbaycan parlamenti tarixində qadın spikerin vəzifəyə seçilməsi ilk dəfədir. Bu, ölkədə gender bərabərliyi baxımından simvolik addım oldu.
Sədr kimi fəaliyyətinin vacib istiqamətləri
- Parlamentin işini modernləşdirmə, qanunvericilik proseslərini daha şəffaf, səmərəli və effektiv etmək.
- Deputatlar arasında dialoq və işi-müzakirə mədəniyyətini artırmaq.
- Seçicilərin problemlərinə parlament səviyyəsində diqqət yetirmək və qanun layihələrində ictimaiyyətlə əlaqəni gücləndirmək.
Əhəmiyyəti
- Bu rol Azərbaycanda qadınların siyasi liderlikdə yer almasında öncül səhifədən biridir.
- Parlamentin sədri olaraq, not only daxili işlərə rəhbərlik edir, eyni zamanda dövlətin beynəlxalq parlament əlaqələrini gücləndirir.
2. Beynəlxalq parlament əlaqələri və diplomatik fəaliyyət
- AŞPA (Avropa Şurası Parlament Assambleyası): Gender bərabərliyi, irqçiliyə və ksenofobiyaya qarşı alt komitələrdə rəhbərliyi, “Zorakılıqdan azad qadınlar” şəbəkəsində rolu. Bu, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzuna müsbət təsir göstərir.
- Avronest Parlament Assambleyası: nümayəndə heyətinə rəhbərlik etməsi. Bu platformalarda Azərbaycan siyasi mətnlərinin hazırlanmasında iştirak və regional əməkdaşlıq məsələlərinin müzakirəsi.
- TÜRKPA və MDB Parlamentlərarası Assambleyalarında Azərbaycanı təmsil edir və əlaqələri genişləndirir. Bu rol diplomatik imkanlarını artırır, qanunvericilik sahəsində beynəlxalq standartların Azərbaycana adaptasiyası üçün zəmin yaradır.
3. Sosial-iqtisadi təşəbbüslər və seçicilərlə bağlı işlər
- Sahibə Qafarova deputat kimi öz seçicisi olan Şəmkir bölgəsində bir sıra infrastruktur layihələrini təşviq etmişdir: məktəblərin təmiri və yenidən qurulması, yolların çəkilməsi, kəndlərin qazlaşdırılması, mədəniyyət və idman obyektlərinin inkişafı.
- Bu təşəbbüslər yerli həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına yönəlmişdir və insanların gündəlik problemlərinin həllində praktiki rol oynayıb.
Tənqidi baxış: Çətinliklər və məhdudiyyətlər
Hər uğurla yanaşı, bəzi çatışmazlıqlar və müzakirə mövzuları da mövcuddur:
- Bəzi dairələrdə parlamentin qanunvericiliyin keyfiyyəti və seçicilərin səsi məsələsində daha çox şəffaflıq istəyirlər.
- Politika və elmi fəaliyyət arasında balans saxlamaq asan olmaya bilər. Akademik aləmdə daha çox sərbəstlik, daha çox təcrübə mübadiləsi tələb olunur.
- Gender bərabərliyi və qadın hüquqları sahəsində təşəbbüslər olmasına baxmayaraq, cəmiyyətin bəzi seqmentlərində bu sahələrdə irəliləyişin daha yavaş olması müşahidə olunur.
Sahibə Qafarova yaradıcılığı və bioqrafiyası kontekstində işlərin analizi
Aşağıda onun akademik və siyasi yaradıcılığının spesifik nümunələri, və onların cəmiyyətə təsiri analiz olunur.
Akademik işlər və dərs vəsaitləri
- Onun dərs vəsaitləri, monoqrafiyaları və elmi məqalələri filologiya və ədəbiyyat nəzəriyyəsi sahəsində yeni biliklər gətirmişdir. Xüsusilə müasir rus və Amerika ədəbiyyatının Azərbaycanda tədrisi üçün məzmunlar yaratması dilçilik və ədəbiyyat kurslarının zənginləşməsinə imkan verib.
- Elmi-tədris metodikasında yeni yanaşmalar – tələbələrə analitik düşüncə, müqayisəli ədəbiyyat, mədəniyyətlərarası dialoq kimi mövzuların daxil edilməsi onun müəllim işi kimi önə çıxdı.
Gender və sosial ədalət işləri
- Qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizə və gender bərabərliyi mövzularında parlamentdə aparıcı rollar alıb. Bu, qanunvericilikdə və toplumda bu sahəyə diqqətin artırılmasına səbəb olub.
- Qadınların təhsil və peşə imkanlarının genişləndirilməsi üçün elmi və praktiki təşəbbüsləri də onu sosial ədalət və inklüzivlik istiqamətində önəmli sima halına gətirib.
Təsiri və nəyə görə önəmlidir?
- Simvolik təsir: Azərbaycanda qadınların siyasi və akademik liderlik sahələrində nümunə olması, gənc qadınlar üçün ilham mənbəyi kimi. “Sahibə Qafarova kimdir” sualının cavabı tək bir şəxsin bioqrafiyası deyil, gender bərabərliyi üçün bir səhifədir.
- Dövlət quruculuğu və qanunvericilik: Milli Məclisin sədri kimi qanunların hazırlanması, parlamentin demokratik prosedurlarının işləməsi və dövlətin bütövlüyünün qorunması baxımından kritik rol oynayır.
- Akademik təsir: Filologiya, ədəbiyyat nəzəriyyəsi və dilçilik sahəsində yetişdirdiyi tələbələr və hazırladığı mətnlər gələcək alimlər üçün baza yaradır.
- Beynəlxalq əlaqələrdə nüfuz: Milli Məclis sədrliyi, beynəlxalq forumlarda çıxışları, müxtəlif parlament-assambleyalarda Azərbaycanı təmsil etməsi beynəlxalq aləmdə ölkənin səsindən birini yüksəltmişdir.
Kim olub və kim olaraq qalır: şəxsiyyət və xarakter
- Sahibə Qafarova həm alim, həm siyasətçi kimi ictimaiyyət arasında tanınmış şəxsiyyətdir. Onun xarakterinə dair mənbələrdə çalışqanlıq, təmkinlilik, məsuliyyət hissi, akademik əxlaq və liderlik yönümlülük vurğulanır.
- Ailə həyatı haqqında məlumdur ki, evlidir və iki övladı var. Bu isə onun şəxsi və peşəkar həyat arasında tarazlığı qoruma qabiliyyətini göstərir.
